De Associatie voor Jeugd en Stichting Learning Together organiseerden op 3 maart de inspiratiesessie ‘Samen leren: een grote uitdaging’. Op basis van casuïstiek gingen we op zoek naar de belemmerende en helpende factoren die cruciaal zijn in ons gezamenlijk leerproces. Hoe zorgen we ervoor dat we samen gaan leren met impact? Moderator was Bart Eigeman.

Klik hier  om het verslag als pdf te downloaden.

Gezamenlijke problemen los je niet alleen op
Calamiteiten in de jeugdzorg hebben grote maatschappelijke impact. De behoefte is groot om te zorgen dat ‘zoiets nooit meer voorkomt’. De verwachtingen met betrekking tot het voorkomen van calamiteiten zijn daarom hooggespannen. De praktijk is echter weerbarstig. Gezamenlijke problemen los je niet alleen op. Samen leren vraagt om openheid naar elkaar en kwetsbaarheid durven laten zien.

Wat weten we van sectorbreed leren? NIVEL rapport
Het rapport ’Sectorbreed leren van calamiteiten in de jeugdhulpverlening’ laat zien dat incidenten vaak ontstaan in de afstemming tussen organisaties en niet als het gevolg van één enkele fout van één persoon. Het rapport trekt een harde conclusie: “We praten wel, maar doen we het ook anders?” Marianne Boelema: “Bestuurders zijn essentieel voor de leerattitude in een organisatie”.

Leerreviews is samen leren
Leerreviews zijn een middel om als betrokken organisaties samen te leren van calamiteiten. Enkele ervaringen:
Jos Coenen n.a.v. een casus ‘shaken baby syndroom’: In de casegroep (hulpverleners) gaat het om gedeeld begrip voor wat er is gebeurd. Dat vraagt om een open ‘mind’ naar elkaar. Dat bereik je alleen maar als de casegroep veilig is.

Het reviewteam (managers) vertaalt de bevindingen naar verbetermaatregelen op organisatie-/systeemniveau. Anita Kraak en Hans Nusse legden aan de hand van het ‘kwadrant’ (de vier kwadranten van de Amerikaanse filosoof Ken Wilber helpen organisaties te bepalen welke veranderingen men wil bereiken op individueel en samenlevingsniveau. De vier perspectieven vullen elkaar aan en zijn de voorwaarde voor een optimaal veranderingsproces.)uit dat zij de betrokkenen in hun reviews laten zien dat de primaire reactie van bestuurders en toezichthouders bij een calamiteit ‘rechts’ in het kwadrant ligt. Zij legden uit dat de weg naar verandering vaak ‘links’ in het kwadrant ligt. Baukje Vermeiden: Ouders willen zich erkend voelen: ouderschap is het meest kwetsbare van je zijn.

Samen Lerend Doen Wat Werkt
Anita Kraak liet zien hoe schuldgevoel werkt als iemand ondanks de juiste interventie toch aan hartfalen overlijdt. Om te kunnen leren moeten we afstand durven nemen van het maatschappelijke maakbaarheidsdenken: we kunnen domweg niet alles oplossen…. Drie-loops leren (transformationeel leren) richt zich op het niveau van de waarden/de bedoeling. Leren op dat niveau geeft inzichten die tot anders handelen leiden (N = 1 naar N = veel). “Toen ik eenmaal dat inzicht had, kon ik dat niet meer uitschakelen.” Voorwaarden: een degelijke beroepsbasis en onvoorwaardelijke steun in de organisatie. 

Thuiszitters en ‘Gedragswerk’
Bart van Kessel: Thuiszittende scholieren zijn bij uitstek een voorbeeld, waarbij meer organisaties betrokken zijn en waar het lastig is om vooruitgang te boeken. ‘Gedragswerk’ slaat de brug tussen onderwijs en het overige jeugddomein. Ongewenst thuiszitten oplossen is voor 80% een kwestie van beleid, maar voor 20% maatwerk. Gedragswerk en Learning Together ontwikkelen nu samen korte leerreviews om in één dag met de direct betrokkenen naar oplossingen te zoeken. 

René Peeters: Waar het om gaat is moed, dat je durft te staan en kwetsbaar te zijn. Dan durven anderen je ook in vertrouwen te nemen. Onderwijs vraagt soms te veel van kinderen: zet niet de lesstof centraal, maar het kind (en luister daarnaar!). En naar de politiek: rekenschap is niet hetzelfde als afrekenen.

Wat hebben we geleerd?
Na inspirerende inleidingen volgde een even interessante discussie. In plaats van die woordelijk te verslaan, is gekozen voor een beeldverslag.